Cuộc đua 'tam mã' ở Đông Nam Á

Tuần trước, Gojek và Tokopedia, 2 startup lớn nhất nhì Indonesia sáp nhập và tạo ra GoTo Group với mảng dịch vụ cung cấp nhân đôi từ gọi xe, giao đồ ăn, thương mại điện tử cho tới thanh toán số. Gojek đang có hơn 2 triệu tài xế đăng ký ở cả mảng xe hai bánh và 4 bánh, trong khi đó Tokopedia sở hữu lượng khách hàng mua sắm online vào hạng lớn ở Indonesia hiện nay.

"Tài xế Gojek sẽ giao được nhiều đơn hàng của Tokopedia hơn. Các đối tác bán hàng trên mọi quy mô sẽ được hưởng lợi từ các giải pháp kinh doanh cải thiện của GoTo", Andre Soelistyo, đồng CEO Gojek nói. Ông Andre Soelistyo hiện là CEO của GoTo.

Hai startup kỳ lân đất nước vạn đảo muốn tận dụng tối đa những gì mà sự hợp tác của họ có thể mang lại. Dù vậy, mảng công nghệ tiêu dùng ở Đông Nam Á vốn đã rất nóng bỏng và việc GoTo xuất hiện còn khiến cạnh tranh dâng cao hơn bao giờ hết. Gojek đang cạnh tranh mạnh mẽ với đối thủ Grab, trong khi đó đổi thủ của Tokopedia là Shopee (Sea). GoTo, Grab và Sea đang tạo ra một cuộc đua tam mã gay cấn tại Đông Nam Á theo Nikkei.

Bao năm qua, Grab và Gojek nỗ lực lôi kéo người dùng vào hệ sinh thái của mình bằng tiền và rất nhiều chiêu thức khác nhau khiến cả hai khó cùng tồn tại vì chiến lược giống nhau - "khóa" càng nhiều người dùng càng tốt. Năm ngoái, Gojek và Grab đàm phán sáp nhập để giải quyết vấn đề này song không đạt kết quả vì bất đồng tỷ lệ chia sẻ cổ phần.

Trong khi đó, ở lĩnh vực thương mại điện tử, Tokopedia cũng gặp nhiều khó khăn trong cạnh tranh với Shopee, sàn thương mại điện tử được truy cập nhiều nhất Indonesia, theo iPrice. ShopeePay hiện cũng là dịch vụ thanh toán số được sử dụng nhiều nhất tại đây, theo Ipsos Indonesia.

Sự cạnh tranh khốc liệt chắc chắn là có và đã tồn tại từ lâu, nhưng theo một số chuyên gia thị trường Đông Nam Á vẫn còn dung lượng để cả ba startup này cùng tồn tại, ít nhất là cho đến lúc này.

"Tỷ lệ đón nhận dịch vụ số ở Đông Nam Á đang tăng trưởng nhanh, cùng với quy mô dân số trung lưu tăng mạnh, vẫn còn dung lượng để mở rộng thị trường. Dần dần, thị trường Đông Nam Á sẽ chỉ còn chỗ cho một vài siêu ứng dụng. Dù vậy, vì sự đa dạng về văn hóa cũng như thói quen tiêu dùng, chúng ta có thể thấy sự phong phú về đặc điểm trong các ứng dụng phổ biến tại nhiều quốc gia khác nhau", bà Shirley Wong từ Viện sáng tạo và doanh nhân SMU và quỹ TNF Ventures chia sẻ và cho biết thách thức lớn nhất cho GoTo và các đối thủ sẽ việc tạo sự khác biệt.

Nirgunan Tiruchelvam, Giám đốc công ty nghiên cứu Tellimer Research, đồng quan điểm rằng các công ty nên tồn tại song song trong khu vực. "Thị trường Đông Nam Á có tới 650 triệu dân và chúng ta mới chỉ khai thác bề mặt của nền kinh tế số", ông nói. Tổng giá trị giao dịch (GMV) của khu vực được kỳ vọng sẽ tăng 3 lần để chạm mốc 300 tỷ USD vào năm 2025, so với số liệu năm 2020, theo báo cáo của Google, Temasek Holdings và Bain & Co.

Tiruchelvam tin rằng các công ty như Grab hay GoTo phải đợi vài năm nữa để đạt đến thời điểm dừng "đốt tiền" và có lợi nhuận. Gojek và Tokopedia nên tìm kiếm các cơ hội giảm thiểu chi phí vận hành khi hợp nhất.

Từ năm 2019, Grab bổ sung thêm 6 dịch vụ, bao gồm dịch vụ tài chính điện tử và đang ráo riết mở rộng chúng ra các thị trường mới như Philippines và Thái Lan. Còn Sea tăng gấp đôi chi phí hoạt động trong quý 1/2021.

Áp lực vốn khiến Grab và GoTo cần thực hiện IPO càng sớm càng tốt. Vài tuần trước khi Gojek và Tokopedia xác nhận sáp nhập, Grab tuyên bố thực hiện IPO ở Mỹ thông qua sáp nhập với một công ty thâu tóm, sáp nhập chuyên dụng (SPAC). Grab đat định giá kỳ vọng 39,6 tỷ USD qua thương vụ này. Sea hiện đang có vốn hóa hơn 100 tỷ USD trên sàn Mỹ. Không ngồi yên, GoTo cũng muốn IPO trước khi năm 2021 kết thúc. Patrick Cao, Chủ tịch Tokopedia và sẽ là chủ tịch của GoTo, nói rằng GoTo theo đuổi kế hoạch IPO để có thêm vốn cho hoạt động phục vụ khách hàng và mở rộng.

Sau sáp nhập, cổ đông Gojek sẽ có 58% cổ phần công ty mới, trong khi đó cổ đông của Tokopedia có 42%. SoftBank và Alibaba, hai cổ đông lớn nhất của Tokopedia trước sáp nhập, sẽ là những cổ đông lớn nhất của GoTo với cổ phần lần lượt là 15,3% và 12,6%.

Gojek và Tokopedia cũng có nhiều cổ đông lớn như Google và Temasek. Một số nhà đầu tư khác vào Gojek còn có thể kể đến Facebook, công ty quỹ tư nhân KKR, tập đoàn Indonesia Astra International và Tencent.

Những cạnh tranh ngay cả bên trong nhóm cổ đông của GoTo, ví dụ như Alibaba – Tencent và Facebook – Google, cũng có thể khiến quá trình đưa ra quyết định ở công ty mới chậm hơn, Nikkei nhận định.

Gojek, Tokopedia và Grab đều đã tồn tại được trên dưới một thập niên. Tăng trưởng đến thời điểm hiện tại chủ yếu là do những khoản vốn đầu tư rủi ro cao từ nhóm nhà đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư chiến lược và các công ty quỹ tư nhân.

Thành Dương (theo Nikkei)