Startup học hỏi kinh nghiệm từ nhà sáng lập Tiki

Buổi gặp gỡ giữa các startup và nhà sáng lập kiêm Chủ tịch HĐQT Tiki, Trần Ngọc Thái Sơn diễn ra trong hoạt động "Dining with the Changers" do VnExpress tổ chức tối 25/10, tại Chloe Gallery (quận 7, TP HCM).

Đại diện các startup gồm Xinh Tươi Online, Beaudy, Vihago, Agrion và Lolyhelp đã trao đổi cởi mở với nhà sáng lập Tiki về mô hình kinh doanh, mô hình sản phẩm, thách thức trong giai đoạn đầu về gọi vốn, định hướng phát triển... Cùng với đó, các doanh nghiệp cũng bày tỏ nguyện vọng hợp tác và tham gia hệ sinh thái thương mại điện tử mà Tiki đang xây dựng.

Mở đầu buổi gặp gỡ và ăn tối, ông Trần Ngọc Thái Sơn khẳng định Tiki vẫn đang trong giai đoạn phát triển nhanh, đi cùng với đó là những thử thách cũng như cơ hội ngày càng lớn. Hiện Tiki không chỉ hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử bán lẻ, mà còn đẩy mạnh sàn giao dịch Marketplace theo mô hình B2C, B2B2C, mở rộng mảng logistics với TikiNOW Smart Logistics và vừa mua lại Ticketbox cho mảng bán vé. 

"Mục tiêu của chúng tôi là làm sao tạo ảnh hưởng tốt cho xã hội, 'chạm' đến càng nhiều người càng tốt. Vậy cách duy nhất là tiếp tục mở rộng, hợp tác với mọi người", ông Sơn nói. 

Ông Sơn cho biết đến nay vẫn còn giữ lại bài thuyết trình từ những ngày đầu tiên đi gọi vốn. Bài thuyết trình đơn giản với ba vòng tròn thể hiện cho ba điều mà Tiki có, bao gồm đam mê, kinh nghiệm của đội ngũ và tiềm năng của thị trường. Dù cách thể hiện lúc đó khá thô giản, nhưng đến nay cả ba điều này đều là những trụ cột quan trọng trong mọi hoạt động của Tiki.

Xác định quy mô thị trường

Theo ông Sơn, khi xây dựng mô hình kinh doanh và sản phẩm, startup cần xác định trước tiên quy mô thị trường. Đa số các doanh nghiệp bị "mắc kẹt" do thị trường quá nhỏ. Dù xuất phát điểm của doanh nghiệp khởi nghiệp là nhắm đến thị trường ngách để tạo lợi thế ban đầu, nhưng theo thời gian cần mở ra phạm vi khai thác rộng. Riêng tầm nhìn của nhà sáng lập cần đủ rộng, đủ lớn để có thể tăng trưởng cả về quy mô và tốc độ phát triển.

Ví dụ Tiki ban đầu chỉ bán sách tiếng Anh - một phân khúc rất kén chọn trên thị trường, tương tự Lolyhelp - một nền tảng kết nối người nước ngoài với các dịch vụ như bất động sản, mua sắm, ngôn ngữ... Tuy nhiên ngay từ đầu, ông Sơn luôn luôn suy nghĩ sau khi bán sách tiếng Anh thì sẽ bán những thứ khác, dần dần mở rộng ra bán mọi thứ, như đúng tên gọi "Tiki - Tìm Kiếm".

Ông Ngô Anh Tuấn, CEO Xinh Tươi Online cho biết, thị trường hoa tươi toàn cầu trị giá khoảng 400 triệu USD riêng mảng bán lẻ, nếu tính toàn bộ các sản phẩm nguyên phụ liệu liên quan thì thị trường có thể lên đến 1,1 tỷ USD. Với nền tảng thương mại điện tử riêng cho hoa tươi, ông Tuấn kỳ vọng đạt biên lợi nhuận 20%, mục tiêu thu hút 1.000 cửa hàng tham gia nền tảng.

Giải pháp của Xinh Tươi Online được nhà sáng lập Tiki đánh giá cao. Việc thị trường hoa tươi phân mảnh là cơ hội lớn cho các nền tảng kết nối. Vấn đề là làm thế nào mang đến lợi ích lâu dài cho tất cả các bên tham gia nền tảng và đạt tăng trưởng đủ nhanh để khai thác hiệu quả quy mô thị trường.

"Chúng ta nói nôm na thị trường 10 tỷ đô sẽ có công ty tỷ đô. Ví dụ trong lĩnh vực đặt xe thị trường lớn cỡ nào, nếu cho là một tỷ đô thì sẽ có công ty đâu đó 100 triệu đô", ông Sơn nói.

Duy trì tăng trưởng nhanh

Về tăng trưởng, startup cần đặt mục tiêu cao, đà tăng 3-5% trong một tuần là phù hợp. Nếu không tăng trưởng nhanh, các doanh nghiệp cần xem lại mô hình. Chỉ khi đạt tốc độ tăng trưởng phù hợp mới có khả năng "thắng" trên thị trường, từ đó mới có thể nghĩ đến chuyện chinh phục các thị trường kế tiếp.

Ngoài ra Chủ tịch HĐQT Tiki cũng lưu ý các startup không nên giả định tâm lý của người dùng nếu chưa thực hiện khảo sát và thu thập cứ liệu đầy đủ. Ví dụ với Vihago - nền tảng cung cấp dịch vụ vận tải, đặt xe, giao nhận, nếu muốn nắm bắt nhu cầu của chủ xe, tài xế và người dùng, cần trực tiếp tìm hiểu họ thông qua khảo sát hoặc phỏng vấn.

Ông Sơn kể lại bài học tương tự với Tiki. Ban đầu ông dồn tiền mua 100 đầu sách kinh tế tiếng Anh có mức chấm điểm người dùng cao nhất trên Amazon, tin rằng đây sẽ là những tựa sách bán chạy. Tuy nhiên sau khi khảo sát thực tế, ông nhận ra những quyển sách văn học, sách học ngoại ngữ, sách dành cho thiếu nhi... mới thịnh hành ở Việt Nam lúc bấy giờ.

Tiki cũng nhận định, nông nghiệp là mảng Việt Nam có thế mạnh, cơ hội còn rất nhiều. Quy mô lớn hơn bất cứ thị trường nào. Không tập đoàn lớn nào của Việt Nam bỏ mảng nông nghiệp. 

Mặt khác, startup muốn tăng trưởng nhanh cần tham gia vào thị trường quy mô lớn và không ngại cạnh tranh. Chính nhờ sức hấp dẫn của thị trường mà nhiều đối thủ mới tham gia, ví dụ thị trường thương mại điện tử. Đi cùng với cơ hội lớn là thách thức lớn, riêng lĩnh vực thương mại điện tử có nhiều khó khăn khi cùng lúc phải đảm bảo lợi ích cho cả người bán và người mua. 

Cách định giá startup khi gọi vốn

Các startup còn dành nhiều thời gian trao đổi về cách thức định giá doanh nghiệp ở các giai đoạn, nhất là khi tiếp xúc với nhà đầu tư. Ông Ngô Hoàng Gia Khánh - Phó tổng giám đốc Phát triển Doanh nghiêp của Tiki chia sẻ, việc định giá doanh nghiệp để xác định khoản đầu tư phụ thuộc vào quá trình thương lượng giữa startup và nhà đầu tư. Nếu vòng gọi vốn có nhiều nhà đầu tư tham gia, khả năng kết quả huy động sẽ khả quan hơn với startup. Điều quan trọng là cần tạo ra nhu cầu và sức hấp dẫn đối với startup.

Đại diện Tiki cũng cho biết hiện có nhiều phương pháp định giá mang tính kỹ thuật, trong giai đoạn đầu startup có thể tham khảo những mô hình ở những thị trường tương tự, từ đó gọi vốn tương đương. Ngoài ra doanh nghiệp cũng có thể tính toán giá trị công ty dựa trên quy mô thị trường, chiến lược phát triển, nhu cầu vốn để phục vụ tăng trưởng trong cả ngắn hạn và dài hạn.

Ông Trần Ngọc Thái Sơn cũng lưu ý có một số yếu tố ảnh hưởng đến định giá, phổ biến nhất là tổng số lượng giao dịch (GMV). Dựa vào chỉ số này các doanh nghiệp có thể tính toán mức giá trị công ty theo bội số.

Cũng trong sự kiện, đại diện Tiki cũng chia sẻ mối quan tâm đến hoạt động đầu tư vào các startup, nhất là startup lĩnh vực công nghệ, thương mại điện tử, logistics...

"Bất cứ giải pháp nào phục vụ hai đối tượng khách hàng của Tiki hiện tại là người bán và người tiêu dùng cuối đều là mối quan tâm của chúng tôi hiện nay", ông Ngô Hoàng Gia Khánh nói.

Thời gian tới, ông Trần Ngọc Thái Sơn sẽ tiếp tục đồng hành cùng chương trình bình chọn Startup Việt 2019 với vai trò là thành viên hội đồng giám khảo. Ông Sơn sẽ đóng góp ý kiến, chia sẻ kinh nghiệm góp phần giúp startup hoàn thiện mô hình kinh doanh, sản phẩm và có định hướng rõ ràng hơn trong quá trình phát triển.

"Dining with the Changers" là hoạt động kết nối startup trong khuôn khổ cuộc thi Startup Việt 2019 do VnExpress tổ chức. Cuộc thi đang bước vào giai đoạn cuối cùng và dự kiến công bố Top 25 vào ngày 31/10. 25 đội vào vòng bán kết sẽ trực tiếp thuyết trình trước hội đồng giám khảo trước khi dự chung kết vào gala diễn ra trong tháng 11.

 

 

Startup học hỏi kinh nghiệm từ nhà sáng lập Tiki

Khánh Anh